Koyaanisqatsi

Ooit was er zon als enige energie van de mens. Vervolgens ontdekte die mens vuur. Nog later, begon diezelfde mens met het verbranden van fossiele brandstof. Sedertdien is de wereldbevolking geëxplodeerd. Ooit onstak iemand de allereerste verbrandingsmotor... Sedertdien is het einde zoek. In 1804 verscheen een artikel in de wereldpers : de éénmiljardste mens was geboren. De evolutie kende geen grenzen. De voedselketen groeide. De industrie zorgde voor een ongekende welvaart. Bij de eedaflegging van John Fitzgerald Kennedy telde de aarde 3 miljard mensen. Vandaag zijn er 6.7 miljard. Alle voedselnood is verwoestend voor onze planeet. Alle welvaart des te meer. Niemand is nog in staat om er in de tijd die ons rest iets fundamenteels aan te veranderen. Empathie leert ons dat dit besef een westers verschijnsel is. Intussen is de CO2-concentratie weldra 400 ppm, de methaanconcentratie in de atmosfeer even alarmerend. De massale ontbossing gaat sneller dan ooit, de biodiversiteit is in een stadium van uitroeiing dat 1000 x hoger ligt dan normaal. Stillaan komt een einde aan de beschikbare fossiele brandstoffen (en dus gelukkig ook aan uranium). De dorst naar energie lijkt niet te stuiten. Ikzelf probeer op mijn beperkte wijze een steentje bij te dragen tot een minder zware ecologische voetafdruk en vooral, tot minder energieverbruik.

Beroepsmatig ben ik helaas vaak onderweg maar de dieselmoter wordt minimaal belast. De 100 km/u wordt als plafond beschouwd en het verbruik tracht ik tot 5 liter te beperken. Privé wordt er gereden met een 1400 cc benzine bestelauto. Geen luxe, geen nutteloze gadgets, puur robuuste mechaniek. De bestelauto is nieuw en beantwoord aan de strengste europese emissienormen. De motor is omgebouwd en draait op LPG. Thuis wordt in een slecht geïsoleerde huurwoning verwarmd met hout. Ook hier is 'spaarzaam zijn' de regel. Een hemdje binnenhuis, met de verwarming boven de 25° is uitgesloten. Eerder 19° en een dikkere trui. De bovenverdieping is niet verwarmd. Electriciteit wordt geleverd via Ecopower en is dus 100 % groen, doch het jaarverbruik moet onder de 3500 KhW/u wat nu door een electrische boiler moeilijk wordt gehaald. Hierop is nochthans een electronische timer geïnstalleerd. Grote electrische toestellen als droogkast, plasma-T.V., vaatwas zijn er niet. Stand-by knoppen worden maximaal uitgeschakeld, alsook laders allerhande die (zonde van de verloren stroom) eerder in de stekker durfden te blijven zitten. Koken gebeurt elektrisch, hoewel de houkachel bij sommige gerechten ook wel als verwarming dient. De kookplaten worden nog te weinig tijdig uitgeschakeld om gebruik te maken van hun restwarmte en de pannedeksels dienen intensiever gebruikt. De huurwoning wordt in 2010 ingeruild voor een eigen woning. Afhankelijk van de staat waarin het zich bevindt wordt dat op zo kort mogelijke termijn een huis met minimaal energieverbruik. Aardwarmte, aardgasverwarming met maximaal rendement, hout, pelletkachel, speksteenkachel, zonneboiler, perfecte isolatie in vloer, dak, ramen en muren, zonne-energie, grondwaterreservoirs... De mogelijkheden worden bekeken en overwogen. Het wordt alvast een kostelijke maar geruststellende uitdaging. In afwachting boeren we momenteel verder met de beschikbare middelen en draag ik maximaal mijn steentje bij tot het terugdringen van mijn energieverbruik en afvalberg. Er wordt minimaal afval aangekocht, er wordt zoveel mogelijk belgisch/europees aangekocht en non-seizoensgroenten zijn uit den boze. Er wordt vletig gecomposteerd en plastic wordt maximaal gemeden. In de zomermaanden gaat de fiets maximaal van stal en wordt het gras gemaaid op groene energie. Er wordt, gezien de beschikbare ruimte, tijd en mogelijkheden, gestreefd naar een grotere eigen kweek van groenten, fruit en hierop gebaseerde gerechten. Laatste wapenfeit : heerlijke notenwijn op basis van een rijke okkernoten-oogst najaar 2008.

Naast deze praktische zaken is het konstante streefdoel : hoe minimaliseer ik de aankoop van produkten ? Consuminderen is een levensdoel op zich geworden. Dit, niet alleen omdat het milieu er beter van wordt, maar ook omdat ik elke reden om iets te kopen grondig doorlicht. Vaak besef ik dan, dat de koopdrang is gestuurd door marketing-wolven. Dat ik dat produkt uitiendelijk helemaal niet nodig hebt, blijkt later meestal te kloppen. Tot slot zie ik het tevens als mijn plicht om voor mezelf, maar ook voor bereidwillige anderen, kennis op te doen. Wat is er aan de hand met onze maatschappij en het milieu ? Zichzelf maximaal informeren is broodnodig om de ernst van de problematiek in te kunnen schatten. Deze blog is daar een onderdeel van.

Elke mens moet binnen de hem toegekende plaats (voor de ene is dat als rijke westerling, voor de andere is dat als armzalige bosjesman) streven naar maximale harmonie met de wereld die hem omringt. Wat mijn consumerende medemensen hiermee aanvangen, en waarom de zonnepanelen op hun dak eerder een te hoge energie-factuur, dan wel milieuzorg verraden, is iets waar ik geen greep op heb. Ik slaag er vreemd genoeg in om stukje bij beetje het juiste plan uit te tekenen om mezelf een aanvaardbare ecologische voetafdruk toe te kennen. Helaas is het verkennen van andere werelddelen en de resterende schoonheid van de aarde niet mogelijk zonder het uitbraken van CO2. Daar zit mijn grootste aderlating voor wat mijn persoonlijk idealisme betreft. Travel for Trees biedt compensatievliegen en dat is voor mij dan ook een vanzelfsprekendheid... Maar de oplossing voor dit deel van het fossiele brandstofprobleem is het niet. "Je koopt je gemoedsrust maar vliegt wel naar de andere kant van de aardbol om je culturele honger en vakantiehunker te bevredigen." Deze stelling klopt voor een groot deel ! Maar in combinatie met een voor het overige maximale eco-levensstijl en compensatie-vliegen (niet reizen is de enige ader optie - technisch is CO2-vriendelijker vliegen verre toekomstmuziek), valt er weinig meer te doen. Ik hou alvast alle mogelijke opties in de gaten. De discussie hieromtrent is leerrijk en brengt vaak alternatieve oplossingen. De discussie met anti-ecologisten is er natuurlijk één van een andere soort. Gezien we met onze westerse moderne levensstijl dagelijks talrijke malen in conflict komen met een ideaal ecologisch levenspatroon, is het voor de anti-ecologische mens niet moeilijk om aan te tonen dat groen gedachtengoed en streven naar harmonie met de natuur niet verder reikt dan snobistische huichelarij. Het "hypocriete" deel van het groene gedachtengoed (hypocrisie is hoedanook een constante in de maatschappij), wordt al te makkelijk bovengehaald, maar helaas is dit vooral een middel om de nutteloosheid van ecologisch leven aan te tonen. De beweegreden bij anti-ecologisten, ligt hierbij al te vaak in het willen aantonen dat een eigen milieu-onvriendelijke levenshouding een bewuste keuze is. De realiteit leert ons echter dat het hier meestal gaat om plat opportunisme, egoïsme, luiheid, gemakzucht en desinteresse om diverse redenen.

De mens is een onderdeel van een groot en machtig zelfbalanserend systeem genaamd “leven”. Vraag is niet of dat leven zal stoppen in de vorm van complete verwoesting van het systeem eens de mens verdwijnt. Vraag is hoelang de zwaar verstorende factor “homo sapiens” de kans krijgt dit systeem verder te verstoren voor het zelf van de aarde wordt geveegd. Sedert het onstaan van de aarde, zo’n 45 miljard jaar geleden verdween 99.99 % van alle wezens op natuurlijke wijze. De moderne mens bestaat 200.000 jaar. Alles wijst erop dat het wezen “homo” in de kortst mogelijke tijd de massiefste wijziging aan zijn eigen biotoop heeft gerealiseerd. De korte tijd welke deze grootschalige wijziging van de aarde kenmerkt, laat met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid vermoeden, dat de oorzaak ‘homo sapiens’ de verwoesting van de eigen biotoop zal bekopen met uitsterving of in het beste geval, met inkrimping tot het natuurlijk daagbare aantal exemplaren van zijn soort (maximaal 500 miljoen mensen).
De hoofdstukken die aan deze decimering voorafgaan laten het ergste vrezen. Spaarlampen kopen door met de wagen naar de supermarkt te rijden zullen het verschil niet meer maken.

Hoe kon het zover komen ?

Koyaanisqatsi