De uitwerpselen van de duivel

De explosie op de Deepwater Horizon, het olieplatform dat op 20 april de lucht inging, wat een olielek veroorzaakte die ondertussen groter is dan België en Luxemburg is nogmaals een nieuwe bevestiging dat het virus mens zijn biotoop onherroepelijk naar de verdoemenis helpt. Bovendien blijkt de ramp helemaal niet "zomaar een ongeval" te zijn geweest zoals BP, Transocean en Halliburton tot nu toe hebben beweerd. Volgens de onderzoekscommissie van het Amerikaanse Congress waren er al minstens 24 uur voor de ontploffing duidelijke tekenen dat het ernstig mis aan het lopen was met de oliebron. In die 24 uur zijn er een aantal blunders gemaakt. Er lekken trouwens steeds meer details uit over wantoestanden bij de oliewinning in de Golf van Mexico. Het is een verhaal van corruptie, complete onverschilligheid ten opzichte van het milieu en onwaarschijnlijke flaters.
Dat belang omtrent het blunderen van BP in de aanloop van de explosie valt niet te onderschatten ; indien aangetoond kan worden dat BP effectief in de fout is gegaan, kan het bedrijf zwaar vervolgd worden. Het zou dan een straf van 4.300 dollar per gelekt vat kunnen krijgen.
Meteen wordt ook duidelijk waarom BP alle moeite van de wereld doet om te liegen over de effectieve grootte van het lek. Tussen de lachwekkende 5.000 vaten olie per dag (800.000 liter) en de door wetenschappers geschatte 115.000 vaten per dag (18 miljoen liter) zit het verschil tussen "misschien geen fameuze bonus dit jaar" en zuiver bankroet. Zelfs in een "mild scenario", waarbij BP 1.100 dollar per vat beboet wordt, hangt BP nu al een boete van 60 miljard boven het hoofd. Dat is exclusief de 760 miljoen die het al heeft uitgegeven aan het bestrijden van de ramp en exclusief de schadeclaims die het bedrijf te wachten staan van Amerikaanse burgers, die individueel het olieconcern ook nog eens kunnen aanpakken. In eerste instantie wegens inkomstenverderf (denk vissers en mensen die leven van toerisme), maar, nu ook blijkt dat mensen ziek worden door de olie, zullen ook daar rechtszaken van komen.
Die 60 miljard die BP door de Amerikaanse regering beboet zal worden is een momentopname. Elke dag het gat niet gedicht wordt, neemt dat bedrag toe. Als het effectief nog drie maanden duurt, wordt dat dus 240 miljard. Een bedrag dat je maal vier mag doen als aangetoond kan worden dat er niet "gewone" nalatigheid, maar "ernstige" nalatigheid aan de basis van het ongeval ligt.
Het staat allemaal in een vertrouwelijk rapport van een topadvocaat inzake milieuzaken voor effectenmakelaar Canaccord. In dat rapport staat overigens dat de boetes naar de overheid toe "een peulschil" zullen zijn met het bedrag waarvoor BP door getroffen burgers en bedrijven zal worden vervolgd. Met andere woorden: Wall Street begint er stilaan van uit te gaan dat BP kopje onder zal gaan door de ramp.
Het verklaart niet alleen waarom BP zo liegt over de werkelijke grootte van het lek, maar ook waarom het ondanks een verbod van de Obama-administratie toch blijft doorsproeien met het kankerverwekkende product Corexit. BP sproeit met Corexit aan de oppervlakte, wat mooi is voor de public relations, want het breekt de olievlek op (het lost ze wel niet op) waardoor de fameuze plaatjes van een dikke zwarte laag olie op stranden uitblijft. Bovendien verdient het bedrijf via een omweggetje zelf aan het middel. Maar BP spuit ook Corexit onderwater tegen de lekkende bron. Daardoor komt veel van de olie niet aan de oppervlakte, maar dwaalt in gigantische wolken door de Golf van Mexico. Wat je niet ziet, is er niet en daar kunnen we alvast niet voor beboet worden, redeneren ze bij BP.
Carl-Henric Svanberg, de chairman van BP, is ook alvast in de tegenaanval gegaan om de schade te beperken. "BP is big and important" vertelde hij aan de Finacial Times. In een interview met de krant zegt Svanberg dat de relatie die BP heeft met de Verenigde Staten voor beide partijen lucratief is. "De VS is een grote en belangrijke markt voor ons, en wij zijn een belangrijk bedrijf voor de VS, want we leveren olie en gas."
Er zit een dreigend toontje achter, of misschien is het pure arrogantie. Want Svanberg zegt in het interview niet in te zien waarom "dit geval" BP's reputatie op lange termijn enige schade zou toebrengen. De woorden van Svanberg kwamen enkele uren na een nieuwe opmerkelijke stunt van BP CEO Tony Hayward. In een charmeoffensief dat opgezet werd voor cameraploegen op het strand in de beurt van Port Fourchon verklaarde een zichtbaar aangedane Hayward: "Ik kan u verzekeren dat wij hier voor lange tijd zijn. Wij gaan elke druppel olie aan de kust opruimen." Maar wat de wereld niet te zien kreeg - maar nu wel dus - is hoe die persconferentie gemanipuleerd werd. Zo zijn er nu beelden opgedoken waarin Hayward de camera's laat verwijderen van plaatsen waar veel olie ligt. Wanneer bijvoorbeeld een cameraman toch inzoomt op een met olie bedekte vogel roept Hayward "Hey, get outta there. Get outta there. Get him out. Get him out." De beelden zijn te hier te belijken.
Er valt overigens wel een boompje op te zetten over hoe BP de pers manipuleert in deze affaire en hoe de overgrote meerderheid van de verderfelijke pers deze verschrikkelijke natuurramp in de verste verten niet de aandacht geeft die ze verdient. Daniel Beltra, een bekroond journalist en natuurfotograaf, is momenteel in de Golf en vertelde in de pers hoe BP er alles aan doet om journalisten weg te houden van plaatsen waar te zien is welke rampzalige gevolgen de olievlek nu al heeft aangericht. BP krijgt daarbij steun van de plaatstelijke ordehandhavers en bevolking. Hoe dat komt kan u verderop in dit artikel lezen.
Of het nog lang zal duren, die steun, is een andere zaak nu blijkt dat mensen ziek worden door de olieramp. Verschillende vissers en werknemers van firma's die in onderaanneming voor BP helpen bij de bestrijding van de ramp hebben last van migraine-achtige aanvallen, "brandende" ogen en misselijkheid.
Gary Burris, een visser, vertelde aan Fox hoe hij verrast werd door een wolk chemicaliën van een sproeivliegtuig. Hij ademde de corexit in en werd doodziek. Hij ligt al dagen in bed. Marinetoxicoloog Riki Ott, die meehielp tijdens de opkuis van de Exxon Valdez, zegt de symptomen te herkennen. Hij noemt het gebruik van de chemicaliën misdadig: "het is alsof je kerosine op een vuur giet in de hoop dat het daarmee uitdooft."
BP heeft al meer dan 3 miljoen liter van het uiterst giftige goedje op de olievlek gegooid en wil daar niet mee stoppen. Ook mensen die werken in onderaanneming voor BP om de viezigheid op te kuisen, worden ziek. Veel van hen zijn vissers die niet meer kunnen werken door het vangstverbod. Volgens Clint Guidry, secretaris van de Louisiana Shrimp Association, en zelf jarenlang werkzaam geweest op een olieplatform, krijgen die mensen onvoldoende training en vooral niet genoeg beschermende kledij. Maar: "their eyes are burning, their noses are burning, but all of them need to go - they need the money."
Het is vooral de vraag wat de gevolgen op lange termijn zullen zijn van deze deze massieve dumping van kankerverwekkend, mutagenisch vergif. Nog nooit is op zo'n korte tijd zoveel vergif bewust gedumpt door de mens.
Er lekken steeds meer details uit over hoe de olieramp in de Golf van Mexico is kunnen gebeuren. Het is een verhaal van corruptie, complete onverschilligheid ten opzichte van het milieu en onwaarschijnlijke flaters.
Zo is er het veiligheidsplan van BP voor z'n activiteiten in de Golf van Mexico. "BP Gulf of Mexico Regional Oil Spill Response Plan" telt 582 pagina's en werd laatst gereviseerd op 30 juni 2009. Dat lijkt indrukwekkend, tot je de moeite doet om het te lezen, en eerlijk gezegd, we kunnen niet geloven dat iemand ooit die moeite gedaan heeft. Zo iemand zou bijvoorbeeld opgemerkt hebben dat het weinig zin heeft om de walrus op te lijsten als één van de diersoorten die beschermd moeten worden bij een olielek in de Golf. Tenzij het een lek is dat ineens rijkt tot in Groenland, 5.000 kilometer verderop, waar zich de dichtsbijzijnde kolonie walrussen bevindt of tenzij de opsteller van het plan wat te veel naar tekenfilms heeft gekeken.
In de 582 pagina's is ook niks terug te vinden over hoe het bedrijf een blowout kan stoppen, een incident zoals gebeurde met de Deepwater Horizon. Het worst-case scenario voorspelt een lekkage van een goeie 40 miljoen liter olie, terwijl we nu al boven de 300 miljoen zitten.
Bij momenten kan je je zelfs afvragen of de auteurs komieken zijn. Bij "belangrijkste leveranciers van materiaal voor het bestrijden van een olielek" ("primary equipment providers for BP in the Gulf of Mexico Region [for]rapid deployment of spill response resources on a 24 hour, 7 days a week basis") staat een link naar een Japans homeshoppingkanaal. Waar het rapport echter in uitblinkt is de richtlijnen in het naar buiten brengen van informatie over een olielek. Het zegt hoe woordvoerders van BP geen verklaringen mogen afleggen over of hoe ze moeten omgaan met vragen over a) aansprakelijkheid en juridische gevolgen, b) de oorzaak van de ramp, c) ramingen van aangerichte schade, d) de duur van het opkuisen en e) er mogen nooit beloftes worden gemaakt over het herstellen van het milieu.
Men kan zich afvragen waarom niemand zo'n rapport een onvoldoende gaf. Dat moet gebeuren door de Minerals Management Service (MMS), een tak van de federale Amerikaanse overheid. Die moet ook ter plaatse controleren of de veiligheidsvoorschriften worden nageleefd aan de hand van inspecties, waarvan rapporten worden opgemaakt. Er loopt een onderzoek naar die MMS, wegens een abnormaal aantal incidenten van corruptie en daden van wanbeleid.
Zo blijkt dat inspecteurs van de MMS - nog eens, dit zijn overheidsambtenaren - het niet zo nauw namen met het uitvoeren van die inspecties. Het bureau dat verantwoordelijk is voor de regio Golf van Mexico stuurde de formulieren voor de rapporten gewoon op naar de boorplatformen met de boodschap "ze in te vullen met potlood". Waarna de ambtenaar de vaststellingen netjes uitgomde en overschreef met inkt. Het Office of Inspector General (een soort Comité P voor overheidsdiensten) brengt later deze week een verslag uit van het onderzoek naar de MMS. Het potloodverhaal komt er prominent in aan bod.
Net als een hoop cadeautjes vanwege de olie-industrie. Inspecteurs lieten zich omkopen met exclusieve etentjes, tickets voor sportwedstrijden, vakanties, luxueuze geschenken en uiteraard de obligate dames van plezier, lapdances en vermoedelijk zelfs drugs om een oogje dicht te knijpen. Of ze aten gewoon van twee walletjes: zo is er het verhaal van een ambtenaar die vier boorplatformen inspecteerde van een firma terwijl hij in het midden van een sollicitatie bij diezelfde firma zat.
Bij het filiaal van de MMS in Lake Charles, dat verantwoordelijk is voor de veiligheidsinspecties in de hele Golfregio, bleken twee inspecteurs zwaar aan de drugs te zitten tijdens hun werk. Ze gaven dat zelfs toe aan de onderzoekscommissie. Die lichtte het gerecht in, maar het Attorney's Office for the Western District of Louisiana, besloot blijkbaar dat het niet de moeite was om ze te vervolgen. Ze zijn nog steeds in dienst.
Louisiana en olie, da's immers een perverse love story die al bezig is sinds 1901 toen een boer genaamd Jules Clement "rare bubbels" ontdekte in zijn rijstveld. 90 procent van de offshore olie- en gasplatformen in de VS bevinden zich op de continentale plaat voor de kust van Louisiana. Big Oil is steevast de nummer één financierder van politieke kandidaten, Republikeinen en Democraten.
Senatrice Mary Landrieu (Democraten) en senator David Vitter (Republikeinen) zijn de meest vocale tegenstanders van het aan banden leggen van offshore drilling in Washington. Landrieu in het bijzonder heeft daar haar redenen voor. Na de rampzalige doortocht van orkaan Katrina, was ze één van de architecten van een wet die het makkelijker maakte om vergunningen te krijgen om voor de kust naar olie te boren.
In ruil verkreeg ze dat 37,5 procent van wat de federale overheid daarvoor aan belastingen inde rechtstreeks teruggestort werd in de kas van haar staat. Tot 2017 gaat het alleen om inkomsten uit nieuwe bronnen, daarna slaat de wet op alle platformen voor de kust van Louisiana. Dan rinkelt de kassa pas echt, en met zo'n vooruitzichten win je verkiezingen.
Al 100 jaar worden politici in Louisiana verkozen door te stellen dat olie voor welvaart zorgt en dat heeft er toe geleid dat de verwevenheid tussen de overheid, het gerecht en de olie-industrie bijzonder groot is. Vraag is maar wie daar beter van geworden is, want het feit blijft dat Louisiana nog steeds één van de armste staten van de VS is.
De misdadige hebzucht en machtswellust van de mens, in combinatie met een hallucinate nonchalance tegenover onze planeet en zijn natuurlijke bronnen zijn in dit verhaal wederom de leidraad. Intussen worden we verder overrompeld door steeds donker wordende wolken aan de horizon : de biodivertsiteit stort in elkaar (de wetenschap is het stillaan eens over een aan de gang zijnde massa-extinctie), de oorlogsdreiging duikt op steeds meer plaatsen op (o.a. Noord-Zuid Korea), de milieurampen volgen elkaar in razendsnel tempo op (vulkaanuitbarstingen allerhande, aardbevingen, extreme hittegolven, buitensporig ontregelde weerspatronen, overstromingen...), het godsdienst-fundamentalisme wordt steeds erger (de islam spreidt zijn giftige tentakels der onverdraagzaamheid steeds verder uit over het Westen), de economische afgrond blijft aan de rand van onze voeten, steeds meer "rijke" landen razen richting bankroet, de technologie, commercie, marketing en het kapitalisme zorgen voor steeds ernstiger verstoorde maatschappelijke omgangsvormen, gekdraaiende informatievergaring, onrealistische levensidealen, explosieve stress en onhaalbare verwachtingspatronen vol competitiedrang en hunker naar aandacht in een brij van hyperaanwezige overbevolking. Het nationalisme viert hoogtij en de economische groei van de huidige wereldmachten vervalt in het niets bij de cijfers die nieuwe verwoestingsgebieden als China, India of Brazilië kunnen voorleggen. De wereldorde hertekent zich compleet, de complete planeet trilt op haar grondvesten, het klimaat blijft angstaanjagend opwarmen en de mens... die blijft zich naarstig voorplanten. Gelukkig kunnen Nederlanders en Belgen in juni 2010 naar de stembus, kwestie van het ook daar te verklooien.
Zowaar, Georges Orwell wist het allemaal veel eerder... (nr HLN)