De verdwijnende culturele eigenheid

In een ver verleden placht ik, mijn naiëve studentenhoofd gevuld met geïdealiseerde toekomstverwachtingen over eindeloze reizen in een wereld die op me wachtte, vol te gaan voor een studierichting die me binnen de kortst mogelijke tijd zou omvormen tot "specialist" in toeristische industrie, toeristische geografie en kunst- & cultuurgeschiedenis. Vandaag besef ik dat het merendeel van de persoonlijke ontwikkeling vooral afhangt van hoe een individu tegenover de hem/haar omringende en evoluerende wereld staat en vooral , in welke mate een kritische rationele kijk behouden blijft. In realiteit is de opleiding die ik indertijd heb "ondergaan" nooit meer geweest dan het klaarstomen van een nieuwe lichting onderbetaalde consumptie- (en dus loon-)slaafjes ter wille van de toeristische mega-industrie. Deze zogenaamde "opleiding" heeft het nooit gehad over de vreselijke gevolgen van een stijgend welvaartspeil gekoppeld aan vrije tijd en reisgedrag. Vandaag wordt ik bijna overal waar ik ter wereld kom, geconfronteerd met de verschrikkelijke uitzaaiïngen van de toeristische "kanker". Ook hier slaat de overbevolkingsdruk onverbiddelijk toe. Idyllische plaatsjes worden door een immorele toeristische mega-industrie ontdaan van elke vorm van authenticiteit, waardevolle natuur wordt meedogenloos vernietigd teneinde te kunnen voldoen aan de toeristische behoeften, de wereldbevolking blijft explosief stijgen en dus ook het aantal rijken (lees ; toeristen). Hoe zeer hunker ik naar de tijd waar de wereld op zijn mooist was qua natuur en architectuur. Hoe schitterend moet het zijn geweest om de planeet te verkennen in pakweg 1900, voor 2 wereldoorlogen en voor het kapitalisme met zijn ongebreidelde drang naar meer, hadden toegeslagen. Hoezeer ik hunker naar de tijd toen reizen nog een ingewikkelde, veeleisende, spannende en dure aangelegenheid was, waar je gegarandeerd op bijzondere plaatsen ALLEEN kon zijn, zozeer walg ik van de kapotgeconsumeerde wereld die tegenwoordig elk "bijzonder" plekje op aarde is gaan uitbuiten als ware het een ordinaire, vulgaire hoer. Eerst betalen, om dan je ding te mogen doen... Daarom ben ik er steeds vaker van overtuigd dat elk land zijn platteland nog als enige authentieke plaats kan aanbieden. Waar de zogenaamde historische plaatsen ,monumenten, steden zijn blijft veelal niets meer over dan toeristische overexploitatie. Quasi elk bijzonder landschap, monument of andere "bezienswaardigheid", wordt woest door een lamentabele meute overspoeld. Kenmerkend is dat elke deelnemer denkt evenveel recht te hebben als een ander om daar rond te hotsen. Meestal denkt men over zijn aanwezigheid niet na, of heeft men de gegarandeerde voltreffer "De lokale bevolking vaart er wel bij !" in gedachten. Het uniform is veelal een koldereske digitale camera die permanent op 20 cm van het van idiote zonnehoed en bril getooide hoofd wordt gehouden. De korte broek, de zonnebrandolie in de kleurrijke rugzak en de dikke vreetbuik voorzien van een al even dikgevulde buideltas (je weet maar nooit dat die lokale boefjes uit zijn op een onbewaakte creditcard). De wereld moet bijdragen tot de stijging van de algemene welvaart, zelfs al gaat dat ten koste van unieke culturen en zijn de verkondigers van de "nieuwe blijde boodschap" getooid in een vestimentair walgelijk carnavalspak dat getuigt van totaal gebrek aan smaak, klasse, stijl en bovenal, respect voor de lokale normen en waarden. De lokale bevolking wordt al snel verblind door al die luxe van de buitenlandse "cash-machines" van vlees en bloed, en al even snel verdwijnt de lokale levensstijl en het oude levenstempo onder een vulgaire laag "toeristische verwestering". De kustlijnen van onze planeet worden in escalerend sneltempo gebetoneerd en voorzien van hotelketens allerhande, de tropische zeeën krioelen van schepen die duik- dag- of andere cruises aanbieden, de lucht puilt uit van low-cost, charter- en andere vliegtuigmaatschappijen, de reisverzekeringssector boomt nog erger dan de "crisis", natuurgebieden worden "bijgestuurd" om de toeristische structuurwerken ter wille te zijn, de projectontwikkelaars zijn even talrijk als de toeristen zelf en slagen in de gekste projecten (of wat dacht je van een glazen plateau boven de Gran Canyon ?), de westerse jeugd was 20 jaar geleden nog tevreden met een kampeertocht naar zee of naar het bos terwijl de "ecologisch bewuste" jeugd van vandaag geen genoegen meer neemt met 3 vakanties per jaar (waaronder minstens 1 vliegvakantie). Een sprekend voorbeeld van hoe we in razendsnel tempo alles wat mooi is naar de verdoemenis helpen, kan men zin in het Turkse Capadocië. Net als de Egyptische vallei der Koningen was dit ooit één van mijn gedroomde reisbestemmingen. Helaas ben ik ook hier door de moderne tijden ingehaald. Het lokale directoraat voor de burgerluchtvaart gaf voor regio Capadocië in 2006 toestemming voor de opening van ballonvaart-toerisme. Het resultaat is vandaag niet meer te overzien. Net als boven de Vallei de Koningen, krioelt het in het luchtruim boven Capadocië van de luchtballonnen, die één voor één een meute toeristjes meezeulen. Big business (71 !! ballonvaartbedrijven in 2010) ten koste van de voor altijd verdwenen rust, stilte en onherbergzaamheid van dit gebied. De woekerende Nijlcruises en ballonvaarten rond Luxor, de pretparktoestanden rond de Victoria-watervallen, de duizenden duikcentra rond de Rode Zee, de krioelende massa op Texel of Ameland (Nederland), de eindeloze rits safari-ondernemingen vol idiote big-fivers in Afrika, de "avontuurlijke" trektochten over de bogen van de Sidney Harbourbridge, de bijzondere Antartica-cruises voor de (hopeloos naar exclusiviteit zoekende) superrijken, de lange files aan de toeristische "viewpoints" van elke N.P. in de V.S.... de lijst is eindeloos. Waar iemand jou in slecht engels aanspreekt met "Where do you come from ?" of "My friend" is het kwade geschied. Daar bloeit wat wij, naar levensinvulling zoekende, rijke toeristjes uit het Westen hebben gezaaid : vulgaire smaakloze stompzinnigheid. Dat mij daar, tijdens mijn "vruchtbare" opleiding als "specialist toeristische industrie" nooit is op gewezen, zegt alles over de al te vaak dubbele moraal van deze industrie. Wie dat voor ogen tracht te houden en zoveel mogelijk uit de weg gaat (met of zonder reiswensen) komt al een heel eind.

Interessante lectuur desaangaande is het boek Terra Cognita van E.J. Groeskamp.
In dit werk vertrekt de auteur voor een reis van 6 maanden rond de wereld en laat zich verrassen. Het boek is een essay over cultuurverschillen, vervreemding en zelfontdekking, welvaart en armoede. Het bevat historische, sociologische en filosofische beschouwingen. Het is een beschrijving van de confrontatie tussen het ik en de ander, tussen het eigene en het vreemde. En bovenal een confrontatie tussen de verwachting en de werkelijkheid. De auteur toont aan dat de algemene menselijke cultuur kan worden onderverdeeld in een zevental wereldculturen die fundamenteel van elkaar verschillen. Uitgangspunt is de theorie van het cultuurparadigma van Samuel Huntington. Verder wordt voortgebouwd op de wereldsysteemtheorie van Immanuel Wallerstein en de toekomstvisie van Francis Fukuyama.