De roller-coaster der ontkenning

Wild enthousiast wuivend razen we met zijn allen de dieperik in... kirrend op de roller-coaster der ontkenning. Een traject dat in rotvaart afstevent op stijgende voedselprijzen, piekende energieprijzen, wild om zich heen slaande immigratie op basis van gelukzoekerij, onstuitbare drang naar voortplanting, steeds talrijker wordende natuurrampen te wijten aan menselijke destabilisatie van de biosfeer (klimaatswijziging, tonado’s, overstromingen en katastrofale droogtes…), wankelende overheden, een imploderende economie, een snelgroeiende dreiging van “nieuwe” wereldmachten, een hallucinante ineenstorting van het amerikaanse rijk, gigantische volksverhuizingen en het geweld dat daarmee gepaard gaat, niet ontziende inhaligheid en strijd om nog meer vervuiling via te delven grondstoffen, etc. etc. Nooit stond de toekomst ons zo dreigend op te wachten als vandaag. De tijd die ons werd voorgehouden om het schip op het allerlaatste moment nog bij te sturen bleek reeds lang opgebruikt. De reddingsboei werd geworpen terwijl het schip reeds gezonken was. Elke grote periode in de menselijke beschaving heeft een opkomst en een ondergang gekend. Betekenen de talloze signalen die ons vandaag bereiken niet het einde van de mens an sich, dan op zijn minst het einde van een leefbare, vreedzame maatschappij zoals we die sinds WO II gewoon zijn gaan vinden. De toekomst oogt bloederig, gruwelijk of zoals Peter Tom Jones het ooit omschreef. We stevenen razendsnel af op een leefomgeving waar het niet bepaald leuk en rustig leven zal zijn. Mad Max als voorbeeld voor de toekomst. Alle naïeve optimistische oogklepperij ten spijt. Wie over een kleine portie rationeel denkvermogen pleegt te beschikken, kan zelf wel bedenken dat de groei van 1 naar 7 miljard mensen op amper 200 jaar alarmerend mag worden genoemd, als men weet dat de mens tijdens miljoenen jaren van evolutie amper boven de 500 miljoen exemplaren uitsteeg. Hoe komt het toch dat we niet panikeeren nu de bewijslast vernietigend is dat de alarmdrempels van groei, klimaat, natuurlijke bronnen en bevolking zijn overschreden. Volgens Paul Gilding, een ervaren Australische milieu-ondernemer, die dat moment beschrijft in zijn nieuwe boek “The Great Disruption: Why the Climate Crisis Will Bring on the End of Shopping and the Birth of a New World” is ontkenning het enige mogelijke antwoord. Gilding haalt het werk van het Global Footprint Network (GFN) aan, een verbond van wetenschappers, dat berekent hoeveel ‘planeten aarde’ we nodig hebben om het huidige groeipad aan te houden. Het GFN meet hoeveel land en water we nodig hebben om bronnen te produceren die we consumeren en om ons afval te absorberen, gebruikmakend van de bestaande technologie. Al met al, zegt het GFN, groeien we in een tempo dat de bronnen van de aarde veel sneller opgebruikt dan dat we ze duurzaam kunnen aanvullen, en dus eten we de toekomst weg. Op dit moment verbruikt de groei wereldwijd anderhalve aarde. “En aangezien we maar één planeet hebben, is dat een groot probleem”, zegt Gilding. Dit is wat er gebeurt als ons groeisysteem en het systeem van de natuur tegelijk tegen de muur botsen. In Jemen bezoorgen tankauto’s water aan de hoofdstad Sanaa, een hoofdstad die binnen het decennium zonder water dreigt te vallen. Dat gebeurt er als één generatie in een land 150 procent verbruikt van de duurzame capaciteit.

“Als je meer bomen omhakt dan je plant, dan zijn weldra je bomen op”, schrijft Gilding. “Als je extra stikstof in het watersysteem stopt, dan verander je het type en de kwantiteit van het leven dat dat water kan voortbrengen. Als je de CO2-deken van de aarde aandikt, dan wordt de aarde warmer. Als je dat allemaal tegelijk doet en nog veel meer, dan verander je de manier waarop het hele systeem van de planeet functioneert, met sociale, economische en levensonderhoudende gevolgen. Dat is geen speculatie, dat is universiteitswetenschap. In de duizenden jaren menselijke beschaving op Aarde is het conflict tussen de mens en de natuur nooit zo ernstig geweest. De achteruitgang en uitputting van natuurlijke bronnen en de teloorgang van het milieu zijn flessenhalzen en wegen zwaar op de economische en sociale ontwikkeling van onze planeet. De Aarde is vol. We gebruiken momenteel zo veel bronnen en scheiden zo veel afval af, dat we een grens hebben bereikt, gezien de bestaande technologie. De economie moet kleiner worden op het vlak van fysieke impact.”

We gaan evenwel geen systemen veranderen zonder een crisis. We zitten momenteel vast in twee lussen. De eerste is dat meer bevolkingsaangroei en meer opwarming van de aarde samen leiden tot hogere voedselprijzen; stijgende voedselprijzen veroorzaken politieke instabiliteit in het Midden-Oosten, wat leidt tot hogere olieprijzen, wat leidt tot hogere voedselprijzen, wat leidt tot meer instabiliteit. Tegelijkertijd betekent een verbeterde productiviteit dat er minder mensen nodig zijn in de fabrieken om meer spullen te produceren. Als we meer banen willen, dan hebben we dus meer fabrieken nodig. Meer fabrieken die meer spullen maken veroorzaken meer opwarming, en daar vinden de twee lussen elkaar.

We moeten dringend beseffen dat het consumentgerichte groeimodel stuk is en dat we moeten gaan voor een geluksgericht groeimodel, gebaseerd op mensen die minder werken en minder verdienen maar bovenal, gericht op een wereld met veel minder mensen en hun individuele noden.
De Aarde is vol, de schade onomkeerbaar, de tijd opgebruikt. Het wordt tijd dat we ons vastklampen want de klap die komt zal ongemeen hard zijn.