Graai !
In de Belgische krant "De Morgen" verscheen volgend stuk over de grenzeloze inhaligheid van de westerse financiële wereld. De pen werd gehanteerd door Geert Noels, hoofdeconoom van Econopolis.
Een Ponzischema of piramidespel is tot een kunst verheven in onze westerse wereld: een schema waarbij de beloften groter zijn dan de mogelijkheden Angstige beleggers verzamelden zich in 1920 voor het kantoor van Charles Ponzi in Boston. Angst sloeg bijna om in woede, want de mensen wilden hun centen terugkrijgen. Net op dat moment kwam Ponzi in zijn peperdure Locomobile voorgereden en zwaaide met een stapeltje bankbiljetten. Er is geen cent verloren gegaan, riep hij, alleen domoren willen nu uitstappen. Met bluf en arrogantie kon hij de illusie nog een aantal maanden volhouden. De bibliografie van Charles Ponzi zou standaardlectuur moeten zijn, want een Ponzischema of piramidespel is tot een kunst verheven in de huidige westerse wereld. Een schema waarbij de beloften groter zijn dan de mogelijkheden kwalificeert voor deze vorm van fraude. Sommige beloven te veel en lopen tegen de lamp, zoals Ponzi. Madoff beloofde minder, en hield het dertig jaar vol. Charles Ponzi zou een verdiende winnaar van de Nobelprijs economie zijn, nu het ook postuum kan, want de wereld is een Ponzi-economie geworden. Het banksysteem zoals het zich in de afgelopen dertig jaar heeft ontwikkeld, is daar een voorbeeld van. Een groot piramidespel gebaseerd op onhoudbare beloften. Een groeiende massa kredieten verleend aan gezinnen, bedrijven en landen. Het Grote Ponzischema is steeds op zoek naar de volgende gezonde balans om zijn niet aflatende vraatzucht naar goed geld te stillen. In Angelsaksische landen werden de gezinsbalansen vergiftigd. Toen dit potentieel was opgebruikt, ging Ponzi globaal. Verpakt met een strikje werden de schulden aangeboden in onaangetaste sparende landen. Deze Ponzi had veel handlangers nodig maar vond die gemakkelijk in de sector, mits het schuiven van wat penningen. De overheden knepen een oogje toe, misleid door de 'economische groei' van MegaPonzi, tenminste volgens hun statistici. In het gewone circuit werden nu alle balansen vergiftigd, overheden inbegrepen. Het wereldwijde westerse Ponzischema laat zich hier echter niet door afschrikken. De laatste gezonde balans moet er ook aan geloven: die van de bank der banken, de centrale bank. In de VS ging de Federal Reserve al voor de bijl. In Europa klinkt de sirenenzang om dit stichtende voorbeeld te volgen en wordt de ECB verleid, geduwd, afgedreigd. Dit schuldenmonster zal pas tevreden zijn als iedereen mee in het schema zit. De bank Dexia is maar een episode in dit verhaal, maar wel erg een exemplarische. De opgebouwde piramide van wankele beloften, dubieuze kwaliteit en gestolde hebzucht werd deskundig opgebouwd door een groot aantal architecten in het afgelopen decennium. Nu wordt de staat en de centrale bank gevraagd dit vergif tot zich te nemen. Meer nog, er is zelfs geen schroom om het toxische aan de burgers en de centrale bank te laten, en te vragen om mede-eigenaar te mogen blijven van het gezonde. En naast de grote westerse schuldenpiramide, zijn er nog kleine, lokale Ponzischema's. Al de beloften die maar haalbaar zijn als we in de verre toekomst sneller zullen groeien als in de schuldgevoede groeiperiode. Een utopie. Het bewijs: de gemiddelde groei vermindert nu al elk decennium. Van 4,9 procent in de jaren zestig, over 3,3 procent in de jaren zeventig, 2 procent in de jaren tachtig en negentig, naar 1,4 procent in het afgelopen decennium. Zonder de spectaculaire demografische groei zou het in de afgelopen tien jaar maar 1,2 procent zijn geweest. Als volleerde Charles Ponzi's rijdt men met een grote wagen voor de verontruste menigte en zwaait men met centen naar de camera's. De keizer is echter naakt, het geld is op.De minst ervaren groep zal het grootste slachtoffer zijn van dat westerse schuldenmonster. De komende generaties. Hun onbevlekte balans is nu al vergiftigd met schulden die tot hun oude dag reiken. De rentelasten die het zullen verzwaren, worden vandaag kunstmatig laag gehouden door de centrale banken. Ook dat is een onhoudbare politiek. Het zal immers de schaarse gezonde reserves doen smelten: de pensioenfondsen en verzekeringsreserves. De laatste gezonde appels voor een moeilijke tijd. Niemand neemt het op voor de volgende generatie, voor de voorzichtige spaarder, voor de kleine niet-gulzige bankier, voor de belastingbetaler, voor de kleine man, en soms al deze tegelijk. Ze worden voorgehouden dat geldontwaarding, zeg maar 'inflatie', hen zal redden. Weten ze veel dat het monster gewoon zijn volgende slag voorbereidt? Want als het geld uiteindelijk waardeloos is, kan het proces weer opstarten.
Dit hele proces herleiden tot 'bonussen' onderschat het ingenieuze proces. We komen uit een periode van gigantische normvervaging, kortzichtige politiek en gebrek aan inzicht in duurzame systemen. Ik blijf hoopvol dat we dit monster kunnen stoppen. Een eerste kleine test is de redding van Dexia. België is in de greep van de wereldwijde Ponzi-economie. Slechts enkele landen hebben de lokroep kunnen weerstaan. Kleine landen, met een hechte bevolking en een gedragen langetermijnvisie. Noorwegen, Zwitserland, Nieuw-Zeeland... Niemand weet hoe lang ze zullen weerstaan. Laat ons hopen dat we het met zijn allen kunnen bevechten. We kunnen de slag zelfs winnen, maar elke nieuwe zet zal dan winnend moeten zijn...
